Σαν σήμερα στις 11 Νοεμβρίου 1912, μοίρα του ελληνικού στόλου κατέπλευσε στο νησί , αποβιβάζοντας στρατεύματα , τα οποία την επόμενη ημέρα και εν μέσω ένθερμων πανηγυρισμών θα εισέλθουν στην πόλη της Χίου.
Η απελευθέρωση του νησιού θα ολοκληρωθεί στις 20 Δεκεμβρίου , όταν οι εναπομείνασες τουρκικές δυνάμεις θα παραδοθούν.
Μεταξύ των στρατιωτών που συμμετείχαν στην απελευθέρωση του νησιού, ήταν και ο Παππούς μου δεκανέας Λινάρδος Κωνσταντίνος που έζησε από κοντά τις πρωτόγνωρες εκδηλώσεις χαράς των κατοίκων και τις οποίες κατέγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο το οποίο λόγω επαγγέλματος (Δάσκαλος) , είχε την ικανότητα να διατηρήσει επιμελώς.
Σήμερα έχω την τιμή να παρουσιάσω αυτούσιο το απόσπασμα που αναφέρεται στην απελευθέρωση της Χίου: “ Την πρωίαν 11 Νοεμβρίου είμεθα εις τα στενά της Χίου. Επειδή η πόλις συνέχεται μετά των χωρίων, όλη η ανατολική παραλία παρουσίαζεν έξοχον θέαμα με τους ανεμομύλους, ως να ήτο μία μεγαλόπολη. Μαζί μας ήταν δύο μεταγωγικά με δύο τάγματα του 1ου Συντάγματος (της 2ης Μεραρχίας) , η Μακεδονία, η Εσπερία και δύο Αντιτορπιλλικά.
Όταν είδομεν ότι τα πλοία δεν επλησίαζον , αλλά ότι έκαμνον ελιγμούς μακράν της πόλεως ενοήσαμεν πλέον ότι ήλθομεν προς κατάληψιν. Είδομεν περί την 10ην πρωινή , την Γενεά; ήτις επλησίασεν εις τον λιμένα και κατεβίβασεν λέμβο με λευκή σημαίαν. Εμάθαμεν ότι πρεσβεία μετέβην εις τον Καιμακάμην (διοικητή) της Νήσου, όπως παραδώση την Πόλιν άνευ πολέμου και έταξεν προθεσμίαν 4 ωρών.
Περί την 3ην μ.μ είδομεν πάλι την λέμβο και το Αντιτορπιλλικό επιστρέφοντα. Ως κατόπιν επληροφορήθημεν οι εν τω πόλει πρόξενοι, παρακίνησαν αυτόν να παραδώσει την πόλιν, ούτως όμως απήντησε: “ Τη Χίο να παραδώσω άνευ πολέμου εις αυτούς που ήλθον με κάτι παληοκάραβα να φορτώσουν πορτοκάλια; “ Και είχε δίκαιον ως εκ των υστέρων απεδείχθη. Διότι ο Ιταλός Ναύαρχος Αμέλιο κατά τον Ιταλοτουρκικό πόλεμο, ότε μετά την κατάληψιν των Δωδεκανήσων διετάχθη να καταλάβη και την Χίον, εζήτησε 12 χιλιάδων στρατόν και 8 πυροβολαρχίας πεδινάς βοηθούντων και των πλοίων.
Μετά την αρνητική απάντησιν διετάχθησαν όλα τα πλοία να πλεύσουν εις το ακρωτήριο Κοντάρι Ν. της πόλεως. Αμέσως ήρχισεν η αποβίβασις πεζοναυτών. Οι Τούρκοι κεκρυμμένοι εις χαρακώματα πλησίον της παραλίας και επί του υψώματος επυροβόλουν , αλλά το πυκνό πυρ των πλοίων τους διεσκόρπισεν αμέσως , φεύγοντας προτροπάδην προς το όρος.
Η αποβίβασις διήρκεσεν μέχρι της εσπέρας. Διότι απεβιβάσθημεν τελευταίοι , απελαύσαμεν το ωραίον τούτο θέαμα από του καταστρώματος. Θύματα είχομεν δύο νεκρούς υπό του ιδικού μας πολυβόλου , βάλλοντες από του πλοίου και πέντε τραυματίας. Αποβιβασθέντως του τάγματος, μας εδόθη διαταγή να στήση προφυλακάς. Επροχωρήσαμεν εις τα περιβόλια προς τον σκοπόν τούτον , αλλά πολίτες ελθόντες μας εβεβαίωσαν ότι ούτε ίχνος Τούρκων δεν ευρίσκεται εις την πόλει, αλλά ότι πάντες και αυτός ο Ζιχνή Πασάς (Καιμακάμης) έφυγαν εις το όρος. Εξήλθε περιπολία και επροχώρησεν μέχρι της πόλεως και επέστρεψεν μεθυσμένη από ούζον. Ημείς εν τω μεταξύ διηρπάξαμεν τα πλησίον περιβόλια γεμάτα από πορτοκάλια. Κατόπιν επεστρέψαμεν εις το Τάγμα και θέσαντες σκοπούς εκοιμήθημεν. Περί το μεσονύκτιον μας ανάγκασαν να σηκωθώμεν και ούτως εμείναμεν άυπνοι μέχρι πρωίας.
Την πρωίαν (Δευτέρα 12 Νοεμβρίου), συνταχθέντες κατά τετράδες εβαδίζομεν δια της παραλίας εις την πόλιν. Μόλις επλησιάσαμεν εξεχύθη όλη η πόλις. Ο ενθουσιασμός των κατοίκων απερίγραπτος. Όστις δεν είδεν ιδίοις όμμασι τοιούτου είδους σκηνάς δεν δύναται να φαντασθεί το μεγαλείον των. Όλοι έκλαιον εκ χαράς , μας έρρανον με δάφνας, σμύρτα κουφέτα, μας εφίλουν σταυροκοπούμενοι και λέγοντες ο Χριστός Ανέστη. Υπό τα ζητωκραυγάς του πλήθους εφθάσαμεν εις την πλατείαν. Και τα μεν δύο άλλα τάγματα έμεινον εις την πόλιν και ανέλαβον αμέσως φρουρά, ημείς δε επροχωρήσαμεν δια μέσου της πόλεως προς τα άνω , ίνα στήσωμεν προφυλακάς εις Άγιον Μάρκον κατά διαταγήν του Συνταγματάρχου , όστις χωρίς να εξετάση που ο εχθρός έχει οχυρωθεί, μας έστειλε εκεί όπου αυτός είχε το πυροβολείον του να στήσωμεν προφυλακάς “.
