Ο κανόνας της μειοψηφίας
Η αδιαλλαξία ως καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία του εμβολιαστικού προγράμματος.
Βασική αφορμή του παρόντος κειμένου, αποτελεί ο συνεχιζόμενος δημόσιος διάλογος σχετικά με την αναγκαιότητα και τα οφέλη του εμβολιασμού. Η δική μου μικρή συμβολή, αφορά την κατάθεση μιας διαφορετικής (μαθηματικής) προσέγγισης στη δημόσια σφαίρα, η οποία βασίζεται στο πρωτοποριακό έργο του Γάλλου στατιστικού φυσικού Serge Galam. Σε αντίθεση με όσα διακηρύσσουν τόσο καιρό η κυβέρνηση και διάφορα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, υποστηρίζω την άποψη ότι το στοίχημα των εμβολιασμών δεν θα κριθεί στην προσπάθεια πειθούς της πλειοψηφίας, αλλά στα επίπεδα αδιαλλαξίας που θα επιδείξει η κάθε πλευρά (εμβολιασμένοι και συνομωσιολόγοι/αρνητές), στην επίτευξη του τελικού σκοπού της.
Ο ασύμμετρος κανόνας της μειοψηφίας.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, γιατί πάνω από το 60% των συσκευασμένων τροφίμων και ποτών που κυκλοφορούν στην Αμερική είναι Κοσέρ, ενώ τα άτομα που καταναλώνουν αποκλειστικά τέτοια προϊόντα δεν ξεπερνούν το 1% του συνολικού πληθυσμού; Εάν μάλιστα απομονώσουμε τα ποτά, η αναλογία γίνεται ακόμα πιο ακραία: το 70% των ποτών είναι Κοσέρ, για μόλις το 0,3% του πληθυσμού. Παρόμοια είναι η κατάσταση και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο μουσουλμανικός πληθυσμός είναι περίπου το 4,3% του συνόλου – παρόλα αυτά οι εισαγωγές κρέατος (πχ. από την Νέα Ζηλανδία), αφορούν κρέας Χαλάλ σε ποσοστό άνω του 70%. Επιπλέον, το 10% των ταχυφαγείων της χώρας σερβίρει πλέον μόνο κρέας Χαλάλ.
Εάν ρωτήσετε τα στελέχη των επιχειρήσεων που διεξάγουν τις εν λόγω έρευνες αγοράς, πιθανότατα θα σας απαντήσουν ότι υπάρχει μια κρυφή πλειοψηφία (που είναι μάλιστα τόσο κρυφή, ώστε κανένας δεν μπορεί να την εντοπίσει), η οποία προτιμά τέτοιου είδους αγαθά.
Τα πράγματα φυσικά δεν είναι έτσι. Κατά τον Galam (και άλλους) η ορθή, επιστημονική ερμηνεία του φαινομένου, προέρχεται από τον κανόνα της μειοψηφίας, ο οποίος ορίζει πως υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μια πολύ μικρή μειοψηφία μπορεί να επιβάλλει τα θέλω ή τις απόψεις της στην πλειοψηφία. Στο αρχικό στάδιο, ο κανόνας ευνοεί την επιβίωση των θέλω της μειοψηφίας (κάτι όχι απαραιτήτως κακό), εξαιτίας μιας απλής ασυμμετρίας. Ένας Μουσουλμάνος επιτρέπεται να καταναλώσει μόνο κρέας Χαλάλ, όμως ένας μη – Μουσουλμάνος μπορεί να τρώει ότι του αρέσει χωρίς περιορισμούς. Συνεπώς, το τοπικό ταχυφαγείο που σερβίρει αποκλειστικά κρέας Χαλάλ, δεν αναλαμβάνει κάποιο επιπρόσθετο ρίσκο. Δεν πρόκειται να χάσει εμένα, ενώ ταυτόχρονα θα κερδίσει τον Μουσουλμάνο της γειτονιάς.
Υπενθυμίζω ότι όσα έχουμε συζητήσει μέχρι εδώ, δεν αποτελούν προσωπική μου άποψη – αλλά μια αυστηρή μαθηματική ιδιότητα, που ονομάζεται θεωρία της επανακανονικοποίησης.
Ο παράγοντας της αδιαλλαξίας
Το κλειδί βέβαια για την κυριαρχία και όχι απλώς την επιβίωση των απόψεων της μειοψηφίας, είναι η αδιαλλαξία. Θυμηθείτε την ταχύτατη εξάπλωση του Ισλάμ στην Ανατολή. Το Ισλάμ διδάσκει, πως όταν μια Μουσουλμάνα παντρευτεί έναν μη – Μουσουλμάνο, ο άντρας πρέπει υποχρεωτικά να μεταστραφεί. Τα παιδιά πρέπει επίσης να γίνουν Μουσουλμάνοι. Τέλος, δεν επιτρέπει απώλειες. Το Ισλάμ είναι μια επιλογή ζωής, καθώς η μεταστροφή σε οποιαδήποτε άλλη θρησκεία θεωρείται ως το πιο ειδεχθές αμάρτημα. Καμία άλλη θρησκεία της περιοχής, δεν επιβάλλει τόσο αδιάλλακτους και άκαμπτους κανόνες στους πιστούς της. Επομένως, το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα μικρό ποσοστό διαθρησκευτικών γάμων.
Ο Galam επέκτεινε την ανάλυση στην πολιτική. Εισάγοντας έναν παράγοντα που αποκαλεί stubbornness (αδιαλλαξία, ξεροκεφαλιά) στα μοντέλα του, υπολόγισε ότι υπάρχει ένα προκαθορισμένο κατώφλι, μια κρίσιμη πληθυσμιακή μάζα της τάξεως του 20%, που εάν ξεπεραστεί από την αδιάλλακτη μειοψηφία, τότε η τελευταία θα καταφέρει να επιβάλλει τις πολιτικές της θέσεις στην πλειοψηφία. Εάν μάλιστα αυξήσουμε την τιμή του παράγοντα αδιαλλαξίας στο αρχικό μειοψηφικό μας δείγμα κατά μόλις 2%, το απαραίτητο ποσοστό πέφτει στο 17% του πληθυσμού. Φαίνεται δηλαδή, πως οι φανατικές κοινωνικές ομάδες ασκούν μια υπερβολική (μη – γραμμική) επιρροή στους ευεπηρέαστους, ανεκτικούς πολίτες, συγκριτικά πάντοτε με το μικρό τους μέγεθος.
Η ιστορία με τους ελάχιστους συνομωσιολόγους/αρνητές στη χώρα μας, παρουσιάζει πολλές ομοιότητες. Η επιρροή που ασκούν στην υπόλοιπη κοινωνία, μοιάζει δυσανάλογα μεγάλη. Με βάση την ανάλυση που προηγήθηκε, είναι εύκολο να εκτιμήσουμε τι θα γινόταν εάν τελικά η κυβέρνηση προέκρινε την δημιουργία αμιγών και μεικτών χώρων για εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους (μια εξαρχής ανόητη ιδέα). Πολύ γρήγορα, η πλειοψηφία των κλειστών χώρων θα μετατρεπόταν σε μεικτούς, με άμεση συνέπεια την μεγαλύτερη διασπορά του ιού. Η κυβέρνηση πράττει σωστά, σφίγγοντας τον κλοιό γύρω από τους ανεμβολίαστους. Μάλιστα, τα κατά την γνώμη μου σχετικά ήπια νέα μέτρα θα πρέπει γρήγορα να επεκταθούν σε περισσότερες επαγγελματικές ομάδες (πχ. σώματα ασφαλείας, καθηγητές, ένοπλες δυνάμεις), οι οποίες για κάποιον ακατανόητο λόγο μένουν μέχρι στιγμής εκτός. Οι ανεκτικές δημοκρατικές κοινωνίες (όπως η ελληνική) είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον κανόνα της μειοψηφίας. Η αύξηση των επιπέδων αδιαλλαξίας, αποτελεί την ασφαλή οδό για την λύση του προβλήματος.
Ηλιάδης Ηλίας, οικονομολόγος,
μέλος της Δημιουργίας Ξανά
