Βασικές αρχές πολιτικής προστασίας
Πήραμε μια οδυνηρή πρόγευση, από τα φαινόμενα που θα ακολουθήσουν, αν δεν αλλάξουν ριζικά οι συνήθειες και η νοοτροπία μας. Δυστυχώς, μάλλον βρισκόμαστε στην αρχή…
Ωστόσο, το σήμερα δεν πρέπει απλά να ρίχνει το φταίξιμο στο χθες, διότι καταδικάζει το αύριο… Όλοι κατά καιρούς κάνουν σφάλματα. Δεν πρέπει, όμως να διορθώνονται με νέα… Και προφανώς, ένας κρατικός μηχανισμός πρέπει να πάψει να επαφίεται στη φιλοτιμία και τον ηρωισμό κάποιων ανθρώπων… Οι εθελοντές δεν καταρτίζουν τα σχέδια δράσης, ακόμα κι αν στις κρίσιμες στιγμές έχουν αποδείξει ότι λειτουργούν συντονισμένα…
Τα βασικά συστατικά της σωστής λειτουργίας της πολιτείας και ασφαλώς των Δήμων, είναι το όραμα, η επίγνωση των αδυναμιών και των δυνατοτήτων, ο σωστός προγραμματισμός και η πρόληψη, άλλα πάνω από όλα η μηδενική ανοχή στη διαφθορά. Με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι εφικτός ο σχεδιασμός μιας ολοκληρωμένης μακροπρόθεσμης στρατηγικής για όλες τις κατηγορίες των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, σεισμούς, πλημμύρες κλπ).
Κατ’ αυτόν τον τρόπο και για να μην παρακολουθήσουμε ξανά την παράσταση υπουργών και ιθυνόντων έχοντας πλήρη άγνοια των καταστάσεων και των ευθυνών τους, θα πρέπει η διαχείριση των φυσικών καταστροφών να σχεδιαστεί (τουλάχιστον) αρχικά με τη συνδρομή και παροχή τεχνογνωσίας από εξειδικευμένους διεθνείς οργανισμούς, αξιοποιώντας την πολυετή τους εμπειρία. Φαίνεται ότι είμαστε υποχρεωμένοι γι’ αυτό, δεδομένου ότι δυστυχώς η δημόσια διοίκηση βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο αποτελεσματικότητας.
Αλλά ας ξεκινήσουμε από το πιο βασικό: προκύπτει ότι είναι απαραίτητο να συσταθεί ένας ενιαίος ανεξάρτητος φορέας αντιμετώπισης καταστροφών. Ο φορέας αυτός θα περιλαμβάνει δεκατρία επιχειρησιακά κέντρα και θα έχει ως ρόλο το συντονισμό όλων των υπηρεσιών έχοντας κυρίαρχο λόγο στις επιχειρησιακές αποφάσεις. Θα αναλάβει την πρόληψη, την επίσημη ενημέρωση και τη δράση. Θα ορίζει, θα επιμορφώνει και θα συντονίζει όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες (Πυροσβεστικό σώμα, ΕΛ.ΑΣ, στρατό).
Ο ανεξάρτητος φορέας πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών κατά τη διαδικασία της πρόληψης και με τρόπο επιστημονικό, θα σταχυολογεί και θα αναλύει δεδομένα και αιτίες προγενέστερων καταστροφών ανά Περιφέρεια και ανά Δήμο. Στην πρόληψη εντάσσεται για παράδειγμα ο προσεισμικός έλεγχος των κτιρίων και ο προγραμματισμός ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με την εκκένωσή τους.
Είναι επίσης απαραίτητο να υφίσταται διαρκώς επικαιροποιημένο ένα πρωτόκολλο επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών (στοιχεία υπαλλήλων με τους αντικαταστάτες τους, μέσα επικοινωνίας, αλυσίδα επικοινωνίας μεταξύ τους κλπ.) καθώς και λίστα με τα μέσα (π.χ. οχήματα) και τους διαθέσιμους πόρους (π.χ. Ad-hoc δίκτυα επικοινωνίας, υγειονομικό υλικό κλπ). Παράλληλα, θα πρέπει να είναι καταχωρημένες σε βάση δεδομένων όλες οι κρίσιμες υποδομές για την ομαλή λειτουργία των Δημοσίων φορέων (κτίρια, εργοτάξια, κλπ.) και να έχουν προβλεφθεί εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση αδυναμίας χρήσης τους. Έτσι θα διασφαλίζεται η ανεμπόδιστη λειτουργία μεταξύ των υπηρεσιών κατόπιν εκδήλωσης καταστροφικών φαινομένων.
Ακόμη θα πρέπει να έχουν προσδιοριστεί (με διαρκή έλεγχο και επικαιροποίηση) οι χώροι συγκέντρωσης για κάθε μία φυσική καταστροφή και να είναι ενημερωμένοι οι πολίτες.
Επιπρόσθετα, είναι σημαντικότατη η οργάνωση για την έγκαιρη και ακριβή γνώση του αριθμού των συγκεντρωμένων πολιτών σε υπαίθριους χώρους και την καταγραφή των αναγκών τους. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικά σχέδια διαφυγής των κατοίκων σε χώρους καταφυγής γειτονικών δήμων, εφόσον αυτό απαιτείται.
Τα μέτρα άμεσης επέμβασης πρέπει να σχεδιαστούν με τρόπο επιστημονικά αποδεκτό και με τη συνδρομή της τεχνολογίας. Να υφίστανται συγκεκριμένες καταρτισμένες διαδικασίες ενεργειών (αλγοριθμοποιημένες κινήσεις που προκύπτουν από μοντέλα προσομοίωσης καταστροφών), οι οποίες θα είναι συνδεδεμένες με ειδικά ψηφιακά συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης των φυσικών καταστροφών (π.χ. των πυρκαγιών). Ανάλογα ψηφιακά συστήματα έχουν ήδη παραληφθεί στην Ελλάδα, έχουν χρησιμοποιηθεί πιλοτικά, αλλά δυστυχώς, δεν έχουν τεθεί σε πλήρη λειτουργία…
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εισαχθούν μέσω των Δήμων ενημερωτικά προγράμματα ουσιαστικής αντιμετώπισης κρίσεων και κινδύνων. Πρέπει, με συντονισμένο τρόπο, να γνωρίζει ο κάθε πολίτης, σε κάθε κρίσιμο συμβάν και όπου κι αν βρεθεί, ποιος θα είναι ο ρόλος του.
Τέλος, να σημειωθεί, ότι υφίσταται η δυνατότητα άντλησης σχετικών κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας.
Για όλα τα παραπάνω, ίσως κάποιος ισχυριστεί ότι είναι ουτοπικά στην Ελλάδα ή κοστοβόρα. Προσωπικά θεωρώ ότι είναι αυτονόητα. Διότι δεν υπάρχει μεγαλύτερο κόστος από την απώλεια ζωής και την καταστροφή του περιβάλλοντος και των περιουσιών!
Είμαστε αναγκασμένοι να αφήσουμε πίσω μας το παρελθόν και τις συνήθειες που μας κληρονόμησε. Στο χέρι μας είναι να βαδίσουμε προς την πρόοδο. Πίσω από τις καταστροφές έχουμε μόνο μία δυνατότητα: την ανάταξη, την οργάνωση και τη δημιουργία.
Γιάννης Καπάτσος
Δημοτικός Σύμβουλος Κηφισιάς
ykapatsos@gmail.com
